Biegunka, wymioty i gorączka przy zatruciu pokarmowym – kiedy do lekarza?

Nie każdy przypadek biegunki i wymiotów u dziecka jest wskazaniem do hospitalizacji. Kontakt z lekarzem staje się jednak konieczny w przypadku:
– pomimo domowych sposób leczenia objawy zatrucia u dziecka utrzymują się lub nasilają;
– bardzo wysokiej gorączki przy zatruciu pokarmowym u dziecka, która nie spada po podaniu leków przeciwgorączkowych,
– biegunki lub wymiotów u niemowlęcia – im mniejsze dziecko, tym większe ryzyko
– stwierdzenia się obecność krwi w wymiocinach lub stolcu u dziecka.
Z lekarzem należy się skontaktować również, gdy wystąpią niepokojące objawy świadczące o silnym odwonieniu dziecka, tj.: senność, śpiączka, drgawki, przyspieszenie oddechu i akcji serca, zatrzymanie oddawania moczu, brak reakcji na bodźce.

Zatrucie pokarmowe – domowe sposoby na zatrucie u dziecka

Większość przypadków wymiotów i biegunek u dzieci można leczyć z powodzeniem w warunkach domowych, nie narażając pociechy na niepotrzebną hospitalizację.
Domowe sposoby na zatrucie pokarmowe u dzieci bywają często skuteczne, pod warunkiem, że są stosowane odpowiednio.
Najważniejszą czynnością jest nawadnianie, aby uzupełnić straty wody i elektrolitów. W aptekach dostępne są doustne płyny nawadniające bez recepty zawierające glukozę i elektrolity dla dzieci.
Czym i jak nawadniać dziecko? Można także podawać zwykłą wodę (najlepiej zimną, ciepła nasila wymioty) czy posłodzoną herbatę. Należy unikać: coca-coli, słodkich napojów i soków owocowych, gdyż zawarte w nich dwucukry nasilają biegunkę. Wbrew przekonaniu, jakie panuje wśród niektórych rodziców, wymioty nie są przeciwwskazaniem do nawadniania doustnego.
Co na zatrucie pokarmowe? Ważne jest podawanie odpowiedniej ilości płynów – przyjmuje się, że w ciągu pierwszych 4 godzin choroby dziecko powinno wypić 50-100ml płynu na każdy kilogram, oraz dodatkowo po każdym biegunkowym stolcu lub wymiotach powinno około 5ml/kg wagi ciała dziecka.
Płyny należy podawać często, ale w małych ilościach np. jedną łyżeczkę do wypicia co 3 minuty. Po upływie 4 godzin intensywnego nawadniania dziecka płyn nawadniający podaje się w ilościach zaspokajający dobowe zapotrzebowanie na płyny oraz dodatkowo 5 ml płynu na każdy kilogram masy ciała po każdym stolcu lub wymiotach.

Zatrucie pokarmowe – dieta i leczenie

W przypadku zatrucia pokarmowego ważne jest jak najszybsze rozpoczęcie żywienia dziecka, ponieważ sprzyja to szybszemu powrotowi do zdrowia i przyspiesza regenerację nabłonka śluzówki jelita. Jedzenie można podawać już po upływie 4 godzin choroby, jeśli tylko mały pacjent ma na to ochotę i toleruje podawane pokarmy.
Ważne jest, aby dieta przy zatruciu pokarmowym początkowo była lekkostrawna (gotowany ryż, marchewka, jabłko i chude mięso, sucharki, banany). Wraz z ustępowaniem objawów zatrucia pokarmowego u dziecka należy stopniowo rozszerzać posiłki do tych spożywanych podczas normalnej diety. Często pojawia się też kwestia zatrucie pokarmowe a karmienie piersią – malucha można przystawiać do piersi przez cały okres występowania objawów.
Leczenie zatrucia pokarmowego polega również na podawaniu probiotyków dla dzieci – zwłaszcza tych zawierających szczepy bakterii Lactobacillus GG i Saccharomyces boulardii.

Zatrucie pokarmowe u dzieci – jak zapobiegać?

Aby uchronić dziecko przed zatruciem pokarmowym wywołanym nieświeżym jedzeniem, należy przestrzegać zasad bezpiecznego przechowywania produktów. Produkty mięsne, ciasta i jaja należy trzymać w lodówce oraz nie spożywać ich po upłynięciu terminu ważności. Ponadto ważne jest osobne trzymanie jaj i mięsa, co pozwoli uniknąć rozprzestrzeniania się pałeczek Salmonelli odpowiedzialnej za salmonellę u dzieci.
Należy pamiętać, że małym dzieciom nie wolno podawać grzybów, nawet gdy mamy pewność, że są jadalne.
Ponadto należy także przestrzegać zasad higieny – dokładnie myć ręce po kontakcie z surowym mięsem oraz naczynia, noże, deski do krojenia, które miały z nim kontakt.
Jeżeli chcemy uniknąć wirusowej infekcji przewodu pokarmowego u niemowlaka, trzeba należy unikać zabierania dziecka w zatłoczone miejsca. Ponadto istnieją skuteczne szczepionki na rotawirusy u dzieci powyżej 6. tygodnia życia (podawane doustnie).
W profilaktyce infekcji wirusowych ważne jest częste mycie rąk wodą z mydłem, gdyż rotawirusy i norowirusy nie są odporne na jego działanie.

Rotawirusy u dziecka – przyczyna jelitówki – jak leczyć?

Rotawirus u dzieci stanowi najczęstszą przyczynę nieżytu żołądkowo-jelitowego (potocznie – grypa żołądkowa, grypa jelitowa lub jelitówka). Wśród objawów rotawirusa można wymienić: wymioty, ostrą i wodnistą biegunkę, a także stan podgorączkowy lub gorączkę, u mniejszych pacjentów zaś – zapadnięte ciemiączko. W przypadku biegunki zakaźnej nie można dopuścić do objawów odwodnienia u dziecka, dlatego też należy stosować doustne płyny nawadniające z elektrolitami.

Rotawirusy a jelitówka u dzieci

Za nieżyt żołądkowo-jelitowy (przez rodziców nazwany potocznie grypą jelitową, grypą żołądkową lub jelitówką) najczęściej odpowiedzialne są wirusy – rotawirusy, adenowirusy, norowirusy, arbowirusy.
Mniejszy udział w tym schorzeniu przypada bakteriom, grzybom i pasożytom. Rotawirusy są najczęstszą przyczyną biegunki zakaźnej u niemowląt oraz dzieci na całym świecie – ponad 125 milionów przypadków na rok. Co roku około 0,5 miliona dzieci poniżej 5. roku życia umiera z powodu rotawirusa.
Ta z pozoru banalna infekcja może przyczynić się do śmierci z powodu znacznego odwodnienia u niemowlaka czy starszego dziecka w przebiegu biegunki, które może doprowadzić do niewydolności nerek, niedokrwienia mózgu, zakrzepicy żylnej.
Szacuje się, że prawie każde dziecko poniżej 5. roku życia – zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się – na pewnym etapie swojego życia zostanie zakażone rotawirusem. W Polsce do infekcji rotawirusowych dochodzi najczęściej pomiędzy listopadem a marcem (w miesiącach zimowych).

Rotawirus u dzieci – jak dochodzi do zakażenia?

Zakażenie rotawirusem szerzy się drogą fekalno-oralną, tzn. drogą brudnych rąk. Wirus obecny jest w stolcu zarażonej osoby na wiele dni przed początkiem wystąpienia objawów aż do około 10 dni po ich ustąpieniu. Wirus również zostaje wydalany ze stolcem zarażonego, nawet jeśli nie występują typowe objawy zakażenia.  
Dlatego właśnie tak istotne staje się dokładne mycie rąk po korzystaniu z toalety czy zmianie pieluszki dziecka. W przeciwnym razie rozprzestrzeniamy wirusa po wszystkich przedmiotach, których dotykamy – po zabawkach, klamkach drzwi itp. W tych lokalizacjach wirus może przetrwać kilka tygodni lub nawet dłużej, o ile powierzchnia nie została zdezynfekowana. Przeniesienie wirusa do ust po kontakcie z zakażoną powierzchnią lub osobą skutkuje rozwinięciem się objawów rotawirusa po około dwóch dniach.

Rotawirus – objawy – wymioty, biegunka i gorączka u dziecka?

Na początku infekcji pojawia się gorączka lub stan podgorączkowy u dziecka oraz wymioty, po nich następuje od 3 do 7 dni wodnistej biegunki, bez domieszki krwi. Mogą występować również: jadłowstręt, skurcze brzucha, głośna perystaltyka jelit, podkrążone oczy, podrażnienie skóry w okolicy pieluchy, zapadnięte ciemiączko (przednie) u niemowląt, przyspieszone bicie serca, podsychające błony śluzowe, utrata masy ciała.
W przypadku biegunki u dziecka należy skontaktować się z lekarzem, gdy zaobserwuje się: ostrą, wodnistą biegunkę u dziecka trwającą dłużej niż 24 godziny, domieszkę ropy lub krwi w stolcu, częste wymioty, wysoką gorączkę, ból, ospałość, rozdrażnienie oraz objawy odwodnienia u dziecka (suche śluzówki, płacz bez łez, zmniejszenie ilości oddawanego moczu/bezmocz, senność, brak reakcji na bodźce zewnętrzne).
Dorośli cierpiący na biegunkę powinni zasięgnąć porady lekarskiej, gdy trwa ona powyżej dwóch dni lub zawiera domieszkę krwi, wymioty trwają powyżej 24 godzin lub zawierają domieszkę krwi, występuje wysoka gorączka lub oznaki odwodnienia (wzmożone pragnienie, suche usta, osłabienie, zmniejszenie ilości oddawanego moczu/bezmocz, zawroty głowy, omdlenie). Odwodnienie dziecka jest główną komplikacją infekcji rotawirusowej – im młodszy pacjent, tym ciężej zaobserwować objawy i trudniej uzupełnić niedobory płynów, co może się przekładać na szybszy rozwoju powikłań.

Objawy odwodnienia u dziecka a jelitówka – leczenie

W leczeniu zakażenia rotawirusowego najważniejszym jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu nawodnienia organizmu. Nie ma specyficznego leku na wyżej wymienioną infekcję – antybiotyki, leki przeciwwirusowe oraz przeciwbiegunkowe nie są zalecane. Aby nie doszło do odwodnienia, należy dużo pić – w przypadku dzieci lekarz może zalecić specjalne doustne płyny nawadniające z elektrolitami dla dzieci dostępne bez recepty, które skuteczniej uzupełnią niedobór wody w organizmie niż inne płyny. Warto dodać, że niektóre posiadają przyjemny smak, np. cytrynowy, co ułatwia ich podanie małemu pacjentowi.
W przypadku biegunki rotawirusowej u niemowląt należy podawać im małe porcje płynów doustnie. Jeśli są karmione piersią, kontynuować karmienie piersią; jeżeli są karmione mlekiem – podawać ten sam preparat co zawsze, nierozcieńczony
Starsze dzieci w okresie choroby powinny sporo wypoczywać, dużo pić, zjadać lekkie posiłki – suche krakersy, tosty itp. W czasie biegunki nie należy podawać pokarmów słodkich, soku jabłkowego oraz produktów z dodatkiem nabiału . Niekiedy dzieci muszą zostać przyjęte do szpitala celem nawodnienia dożylnego, szczególnie jeśli silnie wymiotują.
Jeśli biegunka rotawirusowa występuje u dorosłych, do dobrych rozwiązań należy: ssanie wiórków lodowych, picie wody, napojów z imbirem, bulionów oraz przyjmowanie lekkich posiłków. Nie należy spożywać: alkoholu, kawy, nikotyny, produktów z dużą zawartością tłuszczu i nabiału.

Rotawirus – szczepionka?

Podstawą w zapobieganiu infekcji jest dokładna higiena rąk. Zdrowe dziecko powinno unikać kontaktu z tymi chorymi na biegunkę rotawirusową. Dzieci chore, niewymagające leczenia w szpitalu, powinny być odseparowane od dzieci zdrowych – nie powinny uczęszczać do żłobka czy przedszkola. Jeśli w żłobku, przedszkolu lub szpitalu są dzieci zdrowe i chore na biegunkę rotawirusową lub po przebytej biegunce, powinny być one odseparowane Przedmioty i powierzchnie, z którymi chore dziecko miało kontakt podczas infekcji, powinny zostać zdezynfekowane.
Badania retrospektywne przeprowadzone w USA wykazują, że od momentu wprowadzenia szczepionki na rotawirusy zmniejszyła się częstość hospitalizacji i wizyt u lekarza z powodu biegunek – zarówno wśród dzieci szczepionych, jak i nieszczepionych.

W Polsce szczepionka przeciw rotawirusom jest zalecane i odpłatne. Szczepi się dzieci od 6. do ukończenia 24. tygodnia życia. Obecnie dostępne są dwa rodzaje (doustne) – różniące się schematem szczepień. Niezależnie od szczepionki, jej pierwsza dawka powinna być podana przed ukończeniem 12. tygodnia życia. Szczepionkę Rotarix (1,5 ml) podaje się w dwóch dawkach, podczas gdy szczepionkę RotaTeq (2 ml) w trzech dawkach. Jako że istnieje wiele rodzajów rotawirusów, może dojść do infekcji nawet pomimo szczepienia. Szczepionki te są przeciwwskazane u dzieci powyżej 32. tygodnia życia, z wadami przewodu pokarmowego/z niedrożnością jelit w wywiadzie, z niedoborami odporności. Jeśli po szczepieniu dziecko zwymiotowało, należy skonsultować się z lekarzem i ustalić, czy należy podać dawkę jeszcze raz czy podana dawka najprawdopodobniej została wchłonięta i zapewni wystarczającą odporność.
W latach 90. ubiegłego wieku dostępna była szczepionka RotaShield, którą wycofano z użycia, gdyż badania wykazywały zwiększone ryzyko wgłobienia jelit u szczepionych nią dzieci. Przypadki wgłobienia były obserwowane u dzieci szczepionych preparatem RotaTeq, lecz po wnikliwych analizach amerykańskie organizacje FDA i CDC uznały, iż liczba przypadków wgłobienia u dzieci szczepionych i nieszczepionych była podobna (1–1,5 dodatkowego przypadku wgłobienia na 100 000 pierwszych dawek szczepionki). Badania kliniczne dotyczące szczepionki Rotarix nie wykazały zwiększonego ryzyka wgłobienia.
Niezależnie od tego, czy dziecko zostało zaszczepione przeciwko rotawirusom, w przypadku zaobserwowania objawów, jak: ból brzucha, wymioty, biegunka, zmiana rytmu wypróżnień, krew w stolcu u dziecka (stolec może przypominać „malinową galaretkę”), podkurczanie nóżek do brzuszka i silny płacz, należy udać się do lekarza, gdyż są to objawy mogące świadczyć o wgłobieniu jelit. Jest to schorzenie wymagające szybkiej reakcji, gdyż w przeciwnym razie może dojść do niedokrwienia i martwicy jelit.

Zaparcia nawykowe u dzieci – jaka dieta pomoże na zatwardzenie?

Zaparcia nawykowe u dzieci są związane z niechęcią przed wypróżnianiem. Mogą towarzyszyć im bóle brzucha i wzdęcia. Czasem potrzebna jest wizyta u psychologa i pediatry, jednak dieta bogata w błonnik i wykluczająca produkty zapierające może okazać się skutecznym sposobem na zatwardzenie. Jakie naturalne leki na zaparcia warto wykorzystać, by pomóc, kiedy dziecko nie może oddać stolca?

Zaparcia nawykowe u dzieci – przyczyny

Zaparcia u dzieci mogą pojawiać się w różnych okresach życia, ale dla niektórych momentów charakterystyczne są zaparcia nawykowe – problemy z wypróżnianiem u dziecka wywołane świadomą lub podświadomą niechęcią do oddawania stolca. Najczęściej pojawiają się, gdy dziecko uczy się korzystania z nocnika, zaczyna chodzić do przedszkola lub szkoły i jest zmuszone do korzystania z toalety poza domem, gdzie nie czuje się komfortowo, a wizycie w ubikacji towarzyszy stres. Tego typu problemy z wypróżnianiem u dziecka mają podłoże psychogenne, a powodować mogą je:
– wstyd związany z oddawaniem stolca, traktowanie wypróżniania jako coś odrażającego,
– strach przed bólem towarzyszącym wypróżnieniom,
– strach przed korzystaniem z toalety poza domem,
– pośpiech podczas czynności higienicznych,
– problemy emocjonalne w rodzinie,
Przyczyna zaparć nawykowych może być także presja wywoływana przez rodziców, nadmiernie zachęcających malucha do wypróżnień.

Objawy zaparcia u dzieci – jak rozpoznać zatwardzenie u dziecka?

Objawy zaparcia nawykowego są takie same, jak zatwardzenia u dzieci wywołanego niewłaściwą dietą. Jak rozpoznać, że dziecko nie może zrobić kupki? Stolec oddawany jest rzadko – raz na kilka dni, jest twardy, suchy, czasem z domieszką śluzu, ma bardzo ciemny kolor i silny cuchnący zapach, a wypróżnianiu może towarzyszyć ból. Zatwardzenie u dziecka mogą powodować:
– uczucie ciężkości i przepełnienia,
– ból brzucha u dziecka i wzdęcia,
– senność,
– czasem bóle głowy,
– rozdrażnienie, płaczliwość.
W przypadku zaparć nawykowych konieczna może być wizyta u pediatry oraz psychologa. Psycholog ustali przyczynę powstrzymywania stolca przez dziecko, a pediatra zaleci sprawdzony sposób na zatwardzenie – np. syrop z laktulozą, która jest bezpiecznym środkiem ułatwiającym wypróżnienia, wspomaga namnażanie dobrych bakterii jelitowych, hamuje procesy gnilne, zmniejsza wzdęcia, zwiększa objętość zawartości jelita i pobudza perystaltykę jelit. U dzieci powyżej 3 lat zaleca się stosowanie 15 ml syropu rozcieńczonego w wodzie na czczo, a dawkę leku można stopniowo zwiększać co 3 dni aż do uzyskania prawidłowych wypróżnień.

Sposoby na zaparcia – co robić, kiedy dziecko nie może się wypróżnić?

Kiedy dziecko ma zaparcie, warto a problem z wypróżnianiem nie jest bardzo zaawansowany, warto wypróbować naturalne sposoby na zatwardzenie. Na zaparcia pomoże wypijanie codziennie na czczo szklanki wody przegotowanej lub szklanka wody z łyżką miodu przygotowanej wieczorem dzień wcześniej. Pomocny może okazać się także kompot z suszonych śliwek, bogaty w błonnik i sorbitol, które ułatwiają wypróżnianie. 
Naturalnym sposobem na zaparcia jest również wypijanie na czczo mikstury z łyżeczki zmielonego siemienia lnianego lub babki płesznik zalanego szklanką wody i popitego dodatkowo szklanką wody. Stopniowo należy zwiększać ilość błonnika dla dzieci, następnie wypijać miksturę rano i przed snem. Domowym lekiem na zaparcia u dzieci może być także wypijana na czczo mikstura z łyżki oliwy, 2–3 łyżek soku z aloesu i soku z połówki cytryny. 
Przy nawykowych problemach z oddawaniem stolca warto spróbować podać dziecku kiszoną kapustę lub kiszone ogórki, które zawierają prozdrowotne bakterie fermentacji mlekowej. Pracę jelit usprawnią ponadto tarte buraki z kminkiem i olejem na czczo bądź owsianka z otrębami, siemieniem lnianym lub nasionami chia na śniadanie.
Aby pozbyć się zaparć dziecko powinno dużo się ruszać – jelita są wówczas bardziej aktywne i zaparcia nie są tak uciążliwe.

Jaka dieta na zaparcia nawykowe?

Co na zaparcia u dzieci? Najlepszym sposobem jest stosowanie diety bogatoresztkowej o dużej zawartości błonnika. Błonnik nie ulega trawieniu i wchłanianiu w przewodzie pokarmowym. Zwiększa masę i objętość kału oraz skraca czas przechodzenia treści pokarmowych przez jelito grube. Jego odpowiednia ilość reguluje pracę jelit i zapobiega zaparciom. Co jeść na zaparcia? Produkty bogate w błonnik to:
– warzywa, owoce,
– grube kasze, np. gryczana, pęczak, brązowy ryż,
– razowe pieczywo,
– płatki zbożowe, np. owsiane, żytnie, orkiszowe,
– orzechy, pestki i nasiona (siemię lniane, chia, babka płesznik).
Warzywa i owoce o największej zawartości błonnika to gruszki, maliny, jabłka, marchew, awokado, buraki, karczochy, soczewica i kiełki. Nie powinno ich zabraknąć w diecie na zaparcia u dzieci. Posiłki należy jeść regularnie o stałych porach, aby wypracować rytm pracy przewodu pokarmowego. Kolejny sposób na zatwardzenie to picie wody. Nie wolno o niej zapominać, kiedy stosuje się dietę bogatą w błonnik, gdyż bez wody błonnik zadziała przeciwnie do oczekiwanego efektu i nasili zaparcia. Woda powinna być podstawowym napojem dziecka.

Czego nie podawać, kiedy dziecko ma zatwardzenie?

W problemach z zaparciami trzeba zrezygnować z białego pieczywa, drobnych kasz i makaronów, potraw bogatych w tłuszcz zwierzęcy, żywności fast food, słodyczy ze sklepu i napojów gazowanych oraz słodzonych. Szczególnie należy unikać nektarów przecieranych, które nasilają zatwardzenie u dzieci.
Przy problemach z wypróżnianiem u dziecka z jadłospisu trzeba wykluczyć produkty silnie zapierające:
– biały ryż, banany,
– tarte jabłko, gotowana marchew,
– przetwory z ciemnych owoców jagodowych, np. borówek, czarnej porzeczki,
– czekolada, kakao na wodzie,
 – kisiele,
– czarna herbata,
U niektórych dzieci z menu wyeliminować należy także nabiał, gdyż zbyt wysoki poziom wapnia nasila kłopoty z oddaniem stolca.”